ਚੀਨ ਨੇ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਤੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਉਰੂ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਕੀਤੇ ਬਹਾਲ
ਬੀਜਿੰਗ , 24 ਜਨਵਰੀ । ਨਾਉਰੂ ਵੱਲੋਂ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਤੋੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਟਾਪੂ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਚੀਨ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਤਾਈਪੇ ਦੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵਾਂਗ ਯੀ ਨੇ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਨੌਰੂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਮੰਤਰੀ ਲਿਓਨਲ ਐਂਜੇਮੀਆ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਵੈਂਗ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨਾ “ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ-ਚੀਨ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੁਝਾਨ ਹੈ।”
ਐਂਜੇਮੀਆ ਅਨੁਸਾਰ ਨੌਰੂ ਤਾਈਵਾਨ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿ ਪੀਪਲਜ਼ ਰਿਪਬਲਿਕ ਆਫ਼ ਚਾਈਨਾ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟਾਪੂ ਅਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ 2.3 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਬੀਜਿੰਗ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ”ਅਸੀਂ ਨਾਉਰੂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਹਾਂ।” ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਾਉਰੂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਾਉਰੂ ਦੇ ਇਸ ਕਦਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਹੁਣ 12 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਸਬੰਧ ਹਨ।
ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ‘ਤੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਹਨ ਪਰ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਸਬੰਧ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰ ਵੇਚਦੇ ਹਨ। ਨਾਉਰੂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1980 ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ, ਫਿਰ 2002 ਵਿੱਚ ਬੀਜਿੰਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਅਤੇ 2005 ਵਿੱਚ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। ਚੀਨ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਈਵਾਨ ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਕੂਟਨੀਤਕ ਮਾਨਤਾ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗਲੋਬਲ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰੀ, ਜਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਉਰੂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਕ ਨਿਊਜ਼ ਰਿਲੀਜ਼ ‘ਚ ਕਿਹਾ, ”ਇਹ ਨੀਤੀ ਬਦਲਾਅ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਨਾਉਰੂਲਈ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ।”
2016 ਵਿੱਚ ਡੀਪੀਪੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸਾਈ ਇੰਗ-ਵੇਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਤਾਈਪੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਤੋੜ ਲਏ ਅਤੇ ਬੀਜਿੰਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਨਾਉਰੂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਉਪ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਤਿਏਨ ਚੁੰਗ-ਕਵਾਂਗ ਨੇ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਟਾਪੂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਲਾਈ ਚਿੰਗ-ਤੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਨੇਤਾ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਕਦਮ ਨੂੰ ਸਮਾਂਬੱਧ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਚੀਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਹੁਣ 11 ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਵੈਟੀਕਨ ਸਿਟੀ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਹਨ। ਸਬੰਧਤ 11 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਤ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਟਾਪੂਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।
About The Author
