ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ: ਪਿਛਲੇ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ 10,208 ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਵਪਾਰਕ ਡਰੋਨ ਰਜਿਸਟਰਡ ਹੋਏ; ਡਰੋਨਾਂ ਲਈ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਨੂੰ 3 ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ
(Krishna Raja)ਲੁਧਿਆਣਾ, 9 ਫਰਵਰੀ 2025: ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਸਕਾਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ‘ਤੇ ਰਜਿਸਟਰਡ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਵਪਾਰਕ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 10208 ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ ਆਫ਼ ਸਿਵਲ ਏਵੀਏਸ਼ਨ (ਡੀਜੀਸੀਏ) ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਨਮੈਂਡ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਸਿਸਟਮ (ਯੂਏਐਸ) ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੁੱਲ 96 ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 65 ਮਾਡਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਧਾਰਤ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ 31 ਮਾਡਲ ਲੌਜਿਸਟਿਕਸ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਮੁਰਲੀਧਰ ਮੋਹੋਲ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਰਾਜ ਸਭਾ) ਸੰਜੀਵ ਅਰੋੜਾ ਵੱਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ‘ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਡਰੋਨ’ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਹੀ।
ਅੱਜ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਡਰੋਨ ਸੰਚਾਲਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ, ਡਰੋਨ ਨਿਯਮਾਂ 2021 ਦੇ ਨਿਯਮ 19 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਡਰੋਨ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਤਿੰਨ ਜ਼ੋਨਾਂ (ਲਾਲ, ਪੀਲਾ ਅਤੇ ਹਰਾ) ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਕੁੱਲ ਵੇਰਵੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ: ਏਅਰਸਪੇਸ – ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ – 9969, ਏਅਰਪੋਰਟ ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ (ਏਅਰਪੋਰਟ ਰੀਜਨ 5-ਕਿਲੋਮੀਟਰ) -147, ਏਅਰਪੋਰਟ ਯੈਲੋ (5-8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) -147, ਏਅਰਪੋਰਟ ਯੈਲੋ (8-12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) -147, ਕੋਸਟਲ ਏਰੀਆ ਇੰਡੀਆ ਰੀਜਨ -25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ -1। ਲਾਲ ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਵਰਗੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਜ਼ੋਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 86% ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਹਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਰੋਨ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਅਨਮੈਂਡ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਸਿਸਟਮ (ਡਰੋਨ) ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਉਪਾਅ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
• ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 25 ਅਗਸਤ 2021 ਨੂੰ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਕੀਤੇ ਡਰੋਨ ਨਿਯਮ, 2021 ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਰੋਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਢਾਂਚਾ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨਮੈਂਡ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ 2022 ਲਈ ਸਰਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਸਕੀਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਢੁਕਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਰੋਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਉਪਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ।
• ਡਰੋਨ (ਸੋਧ) ਨਿਯਮ, 2024 ਨੂੰ 21 ਅਗਸਤ, 2024 ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡੀ-ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ/ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਲਈ ਫਾਰਮ ਡੀ-2 ਅਤੇ ਡੀ-3 ਵਿੱਚ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ, ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡੀ-ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ/ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਪਤੇ ਦਾ ਸਬੂਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੋਟਰ ਆਈਡੀ, ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਜਾਂ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਲਾਇਸੈਂਸ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਗ੍ਰੀਨ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੀਲੇ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਬੰਧਤ ਏਅਰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਕੰਟਰੋਲ (ਏਟੀਸੀ) ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਰੈੱਡ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ।
• ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਾਨਵ ਰਹਿਤ ਜਹਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਯੋਜਨਾ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਸਾਰੇ ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਫਰਮਵੇਅਰ’ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ‘ਹਾਰਡਵੇਅਰ’ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਛੇੜਛਾੜ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਧੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਆਨਬੋਰਡ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨੂੰ ਛੇੜਛਾੜ (ਅਣਅਧਿਕਾਰਤ ਪਹੁੰਚ) ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
About The Author
