ਕੀ ਆਯੁਰਵੇਦ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਰੋੜਾ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਵਾਬ।
ਲੁਧਿਆਣਾ, 24 ਦਸੰਬਰ 2024: ਆਯੁਰਵੇਦ ਦਵਾਈ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹਨ। ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਿਫਾਇਤੀ ਇਲਾਜ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਾਉਣਾ।
ਇਹ ਗੱਲ ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ) ਪ੍ਰਤਾਪਰਾਵ ਜਾਧਵ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਏ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਰਾਜ ਸਭਾ) ਸੰਜੀਵ ਅਰੋੜਾ ਵੱਲੋਂ “ਆਯੁਰਵੇਦ ਨਾਲ ਜੇਬ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰੀ ਖਰਚ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ” ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਪੁੱਛੇ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਹੀ।
ਅੱਜ ਇੱਥੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਅਰੋੜਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਯੁਰਵੈਦ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ ਨਿਵਾਰਕ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਸਸਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਅਤੇ ਰੋਗ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਸੰਪੂਰਨ ਪਹੁੰਚ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੈਦ ਆਧਾਰਿਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਰੁਟੀਨ, ਮੌਸਮੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਸਮੇਤ ਆਯੁਸ਼ ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਰਤੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ‘ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆਯੁਸ਼ ਚਿਕਿਤਸਾ ਮੈਡੀਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਸਪਾਂਸਰਡ ਸਕੀਮ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਯੁਸ਼ ਮਿਸ਼ਨ (ਐਨਏਐਮ) ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕਟਰ ਸਕੀਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਯੂਸ਼ ਮਿਸ਼ਨ (ਐਨਏਐਮ) ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਟੇਟ ਅੰਨੁਅਲ ਪਲਾਨਜ਼ (ਐਸਏਪੀ) ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸਾਲ 2014-15 ਤੋਂ 2023-24 ਤੱਕ 4534.28 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਐਨਏਐਮ ਸਕੀਮ ਦੇ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਯੁਸ਼ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਐਨਏਐਮ ਯੋਜਨਾ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਐਨਏਐਮ ਦੀ ਬਜਟ ਵੰਡ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ 75.28 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (2014-15 ਵਿੱਚ) ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 1200.00 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (2024-25 ਵਿੱਚ) ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਐਨਏਐਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਯੂਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਲਈ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੌਂਸੋਲੀਡੇਟਿਡ ਫੰਡ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੀਮ-ਵਾਰ ਫੰਡ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
2014-15 ਤੋਂ 2023-24 ਤੱਕ ਆਯੁਸ਼ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਲਈ ਐਨਏਐਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ: ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਆਯੁਸ਼ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ 167 ਯੂਨਿਟਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ; 416 ਆਯੂਸ਼ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅਤੇ 5036 ਆਯੁਸ਼ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ; ਔਸਤਨ, ਹਰ ਸਾਲ 2322 ਪੀਐਚਸੀਜ਼, 715 ਸੀਐਚਸੀਜ਼ ਅਤੇ 314 ਡੀਐਚਐਸ ਨੂੰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਆਵਰਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਇਤਫਾਕਨ ਖਰਚਿਆਂ ਲਈ ਸਹਿ-ਸਥਾਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ; ਔਸਤਨ 996 ਆਯੁਸ਼ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅਤੇ 12405 ਆਯੁਸ਼ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਆਯੁਸ਼ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ; ਨਵੇਂ ਆਯੁਸ਼ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ 16 ਯੂਨਿਟਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ; ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਲਈ 76 ਅੰਡਰ-ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਅਤੇ 36 ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਆਯੁਸ਼ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ; 1055 ਆਯੁਸ਼ ਗਰਾਮ ਨੂੰ ਮਦਦ ਦਿੱਤੀ ਗਈ; ਅਤੇ 12500 ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਅਰੋਗਿਆ ਮੰਦਰ (ਆਯੂਸ਼) ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਸਾਲ 2021-2026 ਲਈ 122 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਖਰਚੇ ਨਾਲ ਆਯੁਸ਼ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਸੰਵਰਧਨ ਯੋਜਨਾ (ਏਓਜੀਯੂਐਸਵਾਈ) ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕਟਰ ਸਕੀਮ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਇੱਕ ਉਦੇਸ਼ ਆਯੁਸ਼ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਦੇ ਮਿਆਰ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਲਮੇਲ, ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਕੰਵਰਜੇਂਟ ਅਪਰੋਚ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ। ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ 12 ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਨ ਅਤੇ 5 ਖੋਜ ਪਰਿਸ਼ਦ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਆਯੁਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਤਾਲਮੇਲ, ਨਿਰਮਾਣ, ਵਿਕਾਸ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ, ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਰਤੀ ਚਿਕਿਤਸਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਗਾੜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ,ਤਾਲਮੇਲ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਅਪੈਕਸ ਸੰਸਥਾ ਸੇੰਟ੍ਰਲ ਕਾਉਂਸਿਲ ਆਫ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਸਾਈਂਸਿਸ (ਸੀਸੀਆਰਏਐਸ) ਨੇ ਕਈ ਇੰਟਰਾ-ਮਿਊਰਲ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਕ ਸਟੈਂਡਅਲੋਨ ਮੈਨਜਮੈਂਟ ਅਤੇ ਸਟੈਂਡਰਡ ਕੇਅਰ ਦੇ ਵਾਧੂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਿਕਿਤਸਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਸਮੇਤ ਆਯੁਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਸਬੂਤ-ਆਧਾਰਿਤ ਖੋਜ ਡੇਟਾ ਆਯੁਸ਼ ਖੋਜ ਪੋਰਟਲ ਨਾਮਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੋਰਟਲ ‘ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਪੋਰਟਲ ਵਿੱਚ ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਕਲੀਨਿਕਲ, ਪ੍ਰੀ-ਕਲੀਨਿਕਲ, ਡਰੱਗ ਖੋਜ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਖੋਜਾਂ ਸਮੇਤ 30920 ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੋਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਹਨ।
About The Author
